Kompetencje przyszłości – najważniejsze zmiany na rynku pracy

Spis treści

Czytasz teraz:

Kompetencje przyszłości – najważniejsze zmiany na rynku pracy

• Przyszłość edukacji. Scenariusze 2046
• Kompetencje przyszłości a dzisiejsza edukacja
  • Przewidując, nie trzeba wróżyć z fusów
  • Co mówią te dane?
  • Jak kształcić specjalistów jutra?
  • Kompetencje przyszłości – nie panikuj!

Zamknij

Filmy z gatunku science fiction sprzed kilkunastu czy kilkudziesięciu lat jednoznacznie pokazują, że nawet nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie tempa zmian zachodzących w dziedzinie technologii, ale też w codziennym życiu społecznym czy zawodowym. Przewidywania scenarzystów i reżyserów na temat pierwszej połowy XXI wieku nie dorównują rzeczywistości, a rozwój z dnia na dzień staje się bardziej dynamiczny. Taki stan rzeczy podzielił społeczeństwo skuteczniej niż niegdyś żelazna kurtyna – jedni nie ustają w tworzeniu scenariuszów nieuchronnej apokalipsy, inni z niecierpliwością oczekują jutra, które przyniesie możliwości podboju kosmosu, wyniesienie medycyny na nowy poziom i rozwiązanie globalnych problemów dzięki sztucznej inteligencji. A jak wygląda prawda? Z czym będziemy się w najbliższych latach mierzyć w kontekście edukacji i pracy zawodowej? Jak wyglądają kompetencje przyszłości? Collegium Da Vinci, które w tym roku, pod hasłem „Ciekawi nas przeszłość i przyszłość”, świętuje 25-lecie istnienia, zaprosiło do wspólnego projektu infuture.institute, by znaleźć odpowiedź na te pytania.

Przyszłość edukacji. Scenariusze 2046

Collegium da Vinci to prywatna uczelnia wyższa, która od 25 lat słynie z kierunków studiów nastawionych na  przekazywanie konkretnej wiedzy, przydatnej w zawodzie i zgodnej z oczekiwaniami na rynku pracy. Infuture.institute to z kolei założony przez Natalię Halską instytut zajmujący się analizą trendów i prognozowaniem ich wpływu na całą gospodarkę, a nawet rozwój konkretnych marek. Obie te instytucje podjęły się współpracy przy tworzeniu raportu obrazującego, w jakim kierunku pójdą praca i edukacja na przestrzeni kolejnych 25 lat. Efektem działań jest niemal 80 stron popartych badaniami prognoz, co czeka nas w tym obszarze w przyszłości. Oto kilka ciekawostek z raportu Przyszłość edukacji. Scenariusze 2046.

Kompetencje przyszłości a dzisiejsza edukacja

Szkoła w założeniu ma nas przygotować do dorosłego życia – w głównej mierze do pracy zawodowej. Tymczasem już dzisiaj absolwenci szkół pracują na stanowiskach, które nie istniały, kiedy rozpoczynali swoją edukację. Analityk ds. kryptowalut, operator drona, specjalista od zwiększania zadowolenia pracowników firmy – to tylko przykładowe stanowiska pracy, o których nie mogło być mowy 10 czy 15 lat temu. Prowadzi to do budzącego zgrozę wniosku: mówiąc obrazowo, szkoły i uczelnie uczą nas posługiwania się szpadą, przygotowując do walki, którą będziemy toczyć na rakiety nuklearne. Duża część twardej wiedzy wyniesionej w procesie edukacji jest archaiczna już przy wejściu na rynek pracy. Co z tym faktem zrobić? Oczywiście przewidywać, w jakim kierunku pójdzie życie zawodowe w ciągu następnych kilkudziesięciu lat.

Przewidując, nie trzeba wróżyć z fusów

W raporcie Przyszłość edukacji. Scenariusze 2046 badacze wyodrębnili 10 czynników, które najprawdopodobniej będą miały największy wpływ na edukację i rynek pracy w najbliższych latach. Są to:

(Dalszą część artykułu znajdziesz pod formularzem)

1. Think different – potrzeba kreatywnego myślenia i umiejętności tworzenia innowacji.
2. Robotyzacja – rozwój technologii, sprawiający, że maszyny przejmują obowiązki człowieka.
3. Brain computer interface – rozwój komunikacji z komputerem za pomocą myśli.
4. Kultura nanosekundy – oczekiwanie natychmiastowego dostępu do wszystkiego.
5. Klimatocentryzm – skupienie na kwestii katastrofy klimatycznej powodujące zapotrzebowanie na nowych specjalistów.
6. Tsunami technologiczne – szybkie zmiany w zakresie technologii powodujące konieczność ciągłego dostosowywania się do nowej rzeczywistości.
7. Holistyczna spójność – potrzeba widzenia każdej zmiany jako części większej całości i osadzanie innowacji w szerszym kontekście (np. wynalazek z wąskiej dziedziny może mieć wpływ na rozwój kultury i gospodarki).
8. Algorytmizacja życia – zautomatyzowanie codziennych aktywności dzięki aplikacjom, narzędziom itp.
9. Kultura indywidualizmu – dążenie do poznawania siebie i określania swojego miejsca w relacji z innymi.
10. Kultura współpracy – tendencja do łączenia sił, by wyprzedzać potrzeby konsumenta.

Co mówią te dane?

Akademickie badania i wnioski przynoszą nam bardzo konkretną wiedzę do praktycznego wykorzystania. Przede wszystkim pozwalają uświadomić sobie, że z biegiem czasu jeszcze mniej będą się liczyć tzw. twarde kompetencje, czyli mówiąc kolokwialnie wykuta na blachę wiedza. Przyszłemu pracownikowi nie jest potrzebna umiejętność wyrecytowania z pamięci skomplikowanych wzorów matematycznych czy praw dynamiki Newtona z bardzo prostego powodu – w każdej chwili może odszukać je w sieci. Dużo ważniejsza jest umiejętność ich zrozumienia i określenia, do czego mogą się przydać. 

Pokażmy to na przykładzie programisty. Jego przyszli pracodawcy prawdopodobnie mniejszy nacisk będą kładli na perfekcyjne opanowanie popularnych dzisiaj języków programowania – w końcu już niedługo mogą one przejść do lamusa. Bardziej będzie się liczyła sama umiejętność logicznego myślenia pomagająca w rozwiązywaniu problemów i krytyczne podejście, pozwalające przewidzieć przydatność poszczególnych rozwiązań i ich wpływ na inne elementy kodu. Idźmy jednak dalej. Skończyły się czasy, gdy na stanowisku managerskim potrzebny jest człowiek z encyklopedyczną wiedzą o historii i rozwoju produktu. Bardziej w cenie jest specjalista o wysokich kompetencjach komunikacyjnych, wykazujący się empatią i umiejętnością pracy z ludźmi. 

Podsumowując, coraz większe znaczenie będą miały tak jeszcze niedawno wyszydzane kompetencje miękkie, charakterystyczne dla studiów humanistycznych. Taka zmiana oczekiwań w stosunku do pracownika musi zaś pociągać za sobą zmiany w kształceniu przyszłych specjalistów. 

>> Komunikacja niewerbalna: Pokaż to, czego mi nie mówisz. WYWIAD <<

Jak kształcić specjalistów jutra?

Jak można więc uczyć siebie i innych w świecie, w którym nic nie jest pewne, a rzeczywistość zmienia się jak w kalejdoskopie? Wszystko wskazuje na to, że pora odłożyć na półkę grube podręczniki naszpikowane definicjami. Skuteczna edukacja nie powinna polegać na wpajaniu wiedzy, która lada dzień może się zdezaktualizować, lecz na dostarczaniu narzędzi, by samodzielnie tę wiedzę zdobywać. Nauka powinna więc polegać na kształtowaniu umiejętności korzystania ze źródeł i krytycznego podejścia do nich, by wybierać tylko te najbardziej wartościowe. Musi także skupiać się na doskonaleniu umiejętności współpracy i odkrywania swoich mocnych i słabych stron oraz rozwijaniu ciekawości świata, dzięki której będziemy uczyć się nie dlatego, że trzeba, ale z potrzeby poznawania odpowiedzi. Tracą tu rację bytu testy, w których należy odpowiadać pod klucz. Liczy się umiejętność wychodzenia poza schematy myślowe i kreatywność pozwalająca szukać rozwiązania starych problemów w zupełnie nowych miejscach. 

Nie ma wątpliwości, że technologia będzie nam towarzyszyć w przyszłości w jeszcze większym stopniu niż obecnie. Od dobrego pracownika będzie się więc wymagać (a właściwie już wymaga) umiejętnego ich wykorzystywania oraz elastyczności i zdolności adaptowania się do nowych warunków. Nie można też zapominać, że coraz mniej będzie stanowisk, na których można pracować w oderwaniu od innych specjalistów. Niemal każda praca jest częścią większej całości, będącej składową starań wielu działów zatrudniających ogromną liczbę pracowników. Dlatego do pożądanych kompetencji będą należeć umiejętność pracy w zespole, empatia i zdolność postrzegania własnych obowiązków w szerszym kontekście. 

To wszystko znajduje potwierdzenie również w bardzo dynamicznym środowisku Verseo. Wszyscy współpracownicy parku technologicznego muszą w pierwszej kolejności posiadać zdolność adaptacji. Narzędzia reklamowe Google czy Facebook Ads, podobnie jak i inne środowiska reklamowe, zmieniają się w sposób permanentny. To wszystko wymusza na specjalistach stałe śledzenie i aktualizowanie swoich kompetencji oraz ich certyfikację. Zdolność do nauki i wyciągania poprawnych wniosków z danych, stanowią zatem źródła sukcesu w branży reklamowej. Dużo zależy również od samodyscypliny, jak również umiejętności klarownego formułowania myśli w kontaktach z klientami. Z punktu widzenia Verseo, edukacja powinna w pierwszej kolejności nauczyć ludzi… się uczyć, a następnie rozwijać w nich empatię, asertywność, ale również logikę zarówno w obszarze liczb, jak również słów.

Według badań przedstawionych w raporcie Przyszłość edukacji TOP5 kompetencji przyszłości to:

• współpraca w zespole,
• kompetencje cyfrowe i techniczne,
• analizowanie danych,
• rozwiązywanie złożonych problemów,
• kreatywność.

Kompetencje przyszłości – nie panikuj!

Bazując na dostępnej wiedzy o tendencjach w rozwoju naszej cywilizacji, możemy jednak wyodrębnić dużo więcej kompetencji, które będą liczyć się u pracowników. Oprócz pierwszej piątki szczególnie cenne będą także:

• umiejętność zarządzania projektami,
• radzenie sobie ze stresem,
• efektywna komunikacja,
• organizacja pracy własnej,
• prowadzenie negocjacji,
• krytyczne myślenie,
• praca w informacyjnym szumie,
• logiczne myślenie,
• zarządzanie ludźmi,
• abstrakcyjne myślenie,
• samodzielność,
• asertywność,
• znajomość języków obcych,
• przedsiębiorczość,
• odporność na kryzys i zmianę,
• kompetencje matematyczne,
• inteligencja emocjonalna,
• elastyczność,
• eksperymentowanie,
• wiedza specjalistyczna,
• etyczne działanie,
• kompetencje międzykulturowe,
• empatia.

Na bazie ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, studentów, wykładowców, nauczycieli i managerów udało się ustalić, jak w poszczególnych grupach postrzegane są dane kompetencje – czy respondenci uważają je za istotne i jak oceniają siłę danej kompetencji u siebie. Na tej podstawie można przewidzieć tzw. luki kompetencyjne, czyli największe różnice między posiadanymi obecnie kompetencjami a oceną ich przydatności w przyszłej pracy zawodowej. Największa dysproporcja widoczna jest przy takich umiejętnościach jak:

• krytyczne myślenie,
• rozwiązywanie złożonych problemów,
• logiczne myślenie,
• radzenie sobie ze stresem,
• organizacja pracy.

Co to oznacza? Najprościej mówiąc, to, że dzisiejsza edukacja najsłabiej radzi sobie z uczeniem tych właśnie umiejętności i to tutaj potrzebne są największe zmiany. Jest jednak również dobra wiadomość – ci, którzy dobrze radzą sobie w powyższych obszarach, będą mieć ogromną przewagę na rynku pracy i będą najpilniej poszukiwanymi pracownikami.

Warto zauważyć, że wszystkie te kompetencje przyszłości są bardzo uniwersalne, niepowiązane z żadnym konkretnym zawodem czy kierunkiem studiów. I to jest właśnie esencja przeprowadzonych badań i najważniejszy z nich wniosek – w dobie ogromnych zmian to, co naprawdę się liczy, to umiejętności, dzięki którym łatwo możemy zmienić specjalizację. Uzbrojeni w taki arsenał, postawieni w sytuacji zmiany nie panikujemy, tylko stawiamy czoła nieznanemu i… przystosowujemy się. Jak na ironię, najlepszą radą dla pracownika jutra jest więc hasło z plakatów sprzed niemalże stu lat: keep calm and carry on.